در نظام اقتصادی جهانی، دلار آمریکا نقش مسلطی در مبادلات بین‌المللی دارد. وابستگی شدید کشورها به این ارز موجب شده تا تحریم‌های اقتصادی آمریکا تأثیر عمیقی بر کشورهای مختلف، از جمله ایران داشته باشد. به همین دلیل، در سال‌های اخیر، سیاست‌های متعددی برای کاهش وابستگی به دلار و استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری مطرح شده است.

ایران نیز برای مقابله با فشارهای تحریمی و افزایش استقلال اقتصادی، تلاش کرده است تا بخشی از تجارت خود را از طریق ارزهای ملی مانند ریال، روبل روسیه، یوان چین و روپیه هند انجام دهد. این تغییر رویکرد، علاوه بر کاهش تأثیرات تحریم، فرصت‌های جدیدی را در توسعه همکاری‌های اقتصادی با کشورهای هم‌پیمان فراهم کرده است.

چرا استفاده از ارزهای ملی اهمیت دارد؟
وابستگی شدید اقتصادهای جهان به دلار موجب شده است تا آمریکا از قدرت اقتصادی خود به‌عنوان ابزاری برای فشار سیاسی استفاده کند. بسیاری از کشورها، از جمله چین، روسیه، هند و ایران، در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا ارزهای ملی خود را جایگزین دلار کنند.

استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری مزایای متعددی دارد، از جمله:
– کاهش تأثیر تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی
– افزایش ثبات اقتصادی و استقلال مالی
– تقویت روابط اقتصادی با کشورهای هم‌پیمان
– ایجاد مسیرهای پرداخت جدید و کاهش هزینه‌های تراکنش‌های مالی

گام‌های ایران برای توسعه تجارت با ارزهای ملی
ایران در سال‌های اخیر سیاست‌های متعددی برای حذف دلار از تجارت خارجی خود اتخاذ کرده است. برخی از این اقدامات شامل موارد زیر هستند:
– همکاری بانکی با روسیه و چین برای انجام مبادلات با روبل و یوان
– انعقاد توافقات پولی دو جانبه با ترکیه، هند و پاکستان
– توسعه شبکه پرداخت مستقل از سوئیفت
– افزایش ذخایر ارزی غیر دلاری
– عضویت در بریکس و همکاری‌های پولی منطقه‌ای

چالش‌های استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین‌المللی
با وجود مزایای قابل توجه، اجرای سیاست تجارت با ارزهای ملی همچنان با چالش‌هایی مواجه است، از جمله:
– نوسانات شدید نرخ ارز
– عدم پذیرش گسترده در بازارهای جهانی
– نیاز به توافقات جامع بانکی و مالی
– عدم توسعه زیرساخت‌های بانکی مناسب
– کاهش حجم نقدینگی ارزهای ملی

راهکارهای پیشنهادی برای توسعه تجارت با ارزهای ملی
برای رفع چالش‌های موجود، ایران باید اقدامات زیر را در دستور کار قرار دهد:
– ایجاد شبکه‌های پرداخت مستقل از سوئیفت
– انعقاد قراردادهای مالی پایدار با کشورهای همکار
– گسترش تجارت منطقه‌ای با کشورهای همسایه
– افزایش ذخایر ارزی غیر دلاری
– تثبیت ارزش ریال با اصلاحات اقتصادی

تجربه سایر کشورها در استفاده از ارزهای ملی
کشورهایی مانند چین و روسیه در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا وابستگی خود به دلار را کاهش دهند. چین با توسعه سیستم پرداخت یوان و روسیه با افزایش استفاده از روبل در تجارت خارجی، توانسته‌اند سهم دلار را در مبادلات خود کاهش دهند. ایران نیز می‌تواند با بهره‌گیری از این تجربیات، مسیر مشابهی را دنبال کند.

استفاده از ارزهای ملی در تجارت بین‌المللی ایران یک راهکار استراتژیک برای کاهش وابستگی به دلار و مقابله با تحریم‌ها است. هرچند چالش‌هایی مانند نوسانات ارزی، کمبود زیرساخت‌های بانکی و نیاز به توافقات مالی گسترده همچنان پابرجاست، اما ایران با همکاری با کشورهای عضو بریکس، توسعه سیستم‌های پرداخت مستقل و اصلاحات پولی می‌تواند نقش ریال را در مبادلات بین‌المللی تقویت کند.